مطالعه فنولوژی و اکوفیزیولوژی بذر سه گونه دم روباهی (setaria glauca, s. verticillata, s. viridis) در رقابت با سویا

نتایج نشان داد که حداکثر جوانه زنی هر سه گونه در تیمار اسید جیبرلیک در غلظت ppm1250 در رژیم تناوب نوری و در تیمار نیترات پتاسیم در تیمار شاهد (آب مقطر) و در شرایط تناوب نوری روی داد و با افزایش غلظت نیترات پتاسیم درصد جوانه زنی هر سه گونه کاهش یافت. ترکیب غلظت های مختلف اسید جیبرلیک با نیترات پتاسیم در هر سه گونه سبب کاهش جوانه زنی نسبت به شاهد در هر دو رژیم نوری گردید. پیش تیمار بذور با غلظت های بالای اسید جیبرلیک و افزایش ماندگاری بذر در غلظت های مختلف، جوانه زنی بذر هر سه گونه را در هر دو رژیم نوری افزایش داد. بطوریکه بیشترین جوانه زنی در تیمار 96 ساعت خیساندن بذور در غلظت ppm 1250 اسید جیبرلیک در شرایط تناوب نوری به دست آمد. پیش تیمار نیترات پتاسیم در دوره های مختلف زمانی و در هر دو رژیم تناوب نوری و تاریکی کامل اثر معنی داری بر جوانه زنی بذر هر سه گونه دم روباهی نداشت اما مقایسه میانگین اثر دوره های متفاوت پیش تیمار نیترات پتاسیم و رژیم نوری نشان داد که میزان جوانه زنی در دوره های کوتاه مدت نسبت به دوره های طولانی و در رژیم تناوب نوری بیشتر بوده است. بررسی اثر پیش سرمادهی نشان داد که 45 روز سرمادهی خشک برای s. glauca و 15 روز سرمادهی مرطوب برای s. verticillata و s. viridis، بهترین تیمار سرمادهی برای شکست خواب بذر می باشد. بهترین طول مدت پیش خیساندن s. glauca، 120 ساعت و 12 ساعت برای s. verticillata و s. viridis در رژیم تناوب نوری ثبت گردید. دوره های طولانی خراش دهی شیمیایی سبب افزایش جوانه زنی نسبت به دوره های کوتاه تر شد اما میزان جوانه زنی در تیمار شاهد (آب مقطر) بیشتر بود. ماندگاری طولانی مدت بذر در آب در حال جوشیدن سبب افزایش جوانه زنی s. glauca و کاهش جوانه زنی s. verticillata و s. viridis نسبت به شاهد گردید و دوره های مختلف تیمار بذور با اتانول اثر بازدارنده بر جوانه زنی بذر هر سه گونه دم روباهی داشت. بررسی اثر رژیم نوری نشان داد که حضور نور سبب تحریک و افزایش جوانه زنی بذور این سه گونه می گردد. حداکثر جوانه زنی s. glaucaدر دمای 20 درجه سانتی گراد، s. verticillataو s. viridis در دمای 30 درجه در رژیم تناوب نوری مشاهده شد. بیشترین میزان جوانه زنی بذور سه گونه s. glauca، s. verticillata و s. viridis در هر دو شرایط پیش تیمار شده و پیش تیمار نشده در اسیدیته خنثی روی داد و ph قلیایی اثر محدودکننده بر جوانه زنی بذور این گونه ها داشت. افزایش تنش شوری و تنش خشکی سبب کاهش جوانه زنی هر سه گونه در هر دو شرایط پیش تیمار شده و پیش تیمار نشده نسبت به شاهد (آب مقطر) گردید و پیش تیمار بذور با اسید جیبرلیک نسبت به سرمادهی بر افزایش جوانه زنی بذور هر سه گونه نسبت به بذور پیش تیمار نشده موثرتر بود. بررسی عمق کاشت در مزرعه و در بافت های متفاوت خاک نشان داد که افزایش عمق کاشت سبب کاهش سبز شدن بذور هر سه گونه در هر دو شرایط پیش تیمار شده و پیش تیمار نشده گردید و پیش تیمار بذور با اسید جیبرلیک نسبت به سرمادهی نقش موثرتری در افزایش میزان سبز شدن بذور هر سه گونه نسبت به بذور پیش تیمار نشده داشت. افزایش ارتفاع غرقاب نیز به همراه افزایش عمق دفن بذر موجب کاهش میزان سبز شدن گیاهچه ها در هر سه گونه گردید. در بررسی توان رقابتی سه گونه دم روباهی با سویا، حداکثر عملکرد سویا (563/15 گرم در بوته) در شرایط عاری از علف هرز (کشت خالص سویا) به دست آمد و افزایش تراکم سویا نسبت به هر سه گونه دم روباهی سبب کاهش زیست توده آن ها نسبت به کشت خالص علف هرز گردید. همچنین بررسی شاخص تحمل رقابت سویا به تراکم های متفاوت هر سه گونه دم روباهی نشان داد که گیاه سویا به تراکم-های پایین (25 درصد) s. glauca، s. verticillata و s. viridis متحمل تر است. بررسی شاخص رقابت نیز نشان داد که سویا در تراکم های بالای هر سه گونه دم روباهی از قدرت رقابتی بالاتری نسبت به این سه گونه برخوردار بوده و مانع از افزایش زیست توده علف هرز گردید. مطالعه توان رقابتی گونه های دم روباهی با یکدیگر نشان داد که افزایش تراکم هر گونه سبب کاهش شاخص های رشدی گونه دیگر شد و حداکثر ارتفاع ساقه، تعداد پنجه، تعداد برگ، تعداد سنبله و زیست توده هر سه گونه در کشت خالص آن ها به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که رقابت بین گونه ای در تراکم های متفاوت نسبت به رقابت درون گونه ای در کاهش زیست توده هر سه گونه موثرتر بود. نتایج مطالعه فنولوژی نشان داد که طول دوره رشد دو گونه s. verticillata و s. viridis، 95 روز و گونه و s. glauca، 101 روز به طول انجامید و چهار مرحله فنولوژی برای آن ثبت شد. همچنین بیشترین تولید اندام هوایی در شهریور ماه قبل از شروع مرحله زایشی روی داد.